09/03/2016
Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական համակարգի 2016-2018 թվականների բարեփոխումների ծրագրի նախագիծ
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ԾՐԱԳԻՐ
ՔՐԵԱԿԱՏԱՐՈՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ 2016-2018 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐԻ
Հայաստանի Հանրապետության պետական քաղաքականությունը մշտապես ուղղված է եղել քրեակատարողական համակարգի շարունակական բարեփոխմանը:
Հայաստանի Հանրապետության կողմից վավերացված միջազգային պայմանագրերով ստանձնած պարտավորությունների կատարման համատեքստում (մասնավորապես՝ Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին եվրոպական կոնվենցիա, Խոշտանգումների և անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի կանխարգելման մասին եվրոպական կոնվենցիա, Խոշտանգումների և այլ դաժան, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի դեմ ՄԱԿ-ի կոնվենցիա, Բանտարկյալների հետ վարվեցողության նվազագույն ստանդարտ կանոններ, Եվրոպական բանտային կանոններ և դրանց հետ կապված այլ միջազգային փաստաթղթեր) շեշտադրվում է միջազգային չափանիշներին համահունչ քրեակատարողական համակարգ ունենալու և կալանավորների և դատապարտյալների իրավունքների պաշտպանության ապահովման պատշաճ համակարգ ունենալու անհրաժեշտությունը: Հիշյալ խնդիրներին անդրադարձ է կատարվում նաև Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի Հայաստանին վերաբերող մի շարք վճիռներում: Մասնավորապես՝ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի Աշոտ Հարությունյանն ընդդեմ Հայաստանի, Դավթյանն ընդդեմ Հայաստանի վճիռների համաձայն՝ մատնանշվում է ազատությունից զրկված անձանց իրավունքների ապահովման, մասնավորապես՝ ֆիզիկական անձեռնմխելիության, այդ թվում՝ անհրաժեշտ բժշկական օգնություն տրամադրելու, անհրաժեշտ դեղամիջոցների առկայությունը երաշխավորելու միջոցով նրանց պաշտպանելու պարտականության ապահովման անհրաժեշտությունը:
Հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի 2012 թվականի հունիսի 30-ի «Հայաստանի Հանրապետության իրավական և դատական բարեփոխումների 2012-2016 թվականների ռազմավարական ծրագիրը և ծրագրից բխող միջոցառումների ցանկը հաստատելու մասին» թիվ ՆԿ-96-Ա կարգադրությունը, որում առանցքային տեղ է հատկացված նաև քրեակատարողական համակարգի հիմնախնդիրներին, ինչպես նաև «Աջակցություն Հայաստանում արդարադատության ոլորտի բարեփոխումներին-երկրորդ փուլ» ծրագրի ֆինանսավորման համաձայնագրի հավելված 2-ից բխող պահանջներն ու Եվրոպայի խորհրդի Խոշտանգումների և անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի կանխարգելման եվրոպական կոմիտեի առաջարկությունները, քրեակատարողական համակարգի հրատապություն պահանջող հիմնախնդիրները, և հաշվի առնելով մարդու իրավունքների եվրոպական իրավական չափանիշները՝ քրեակատարողական համակարգի բարեփոխումների մասով ձևավորվել են մի շարք գերակա ուղղություններ, ինչպիսիք են՝
- օրենսդրական դաշտի կատարելագործում և ծառայողական գործունեության թափանցիկության ապահովում, կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցում.
- միջազգային չափանիշներին համապատասխան քրեակատարողական հիմնարկների կառուցում և վերակառուցում, գերծանրաբեռնվածության նվազեցմանն ուղղված այլ միջոցառումների իրականացում.
- որակյալ բժշկական ծառայության ներդնում (այդ թվում՝ հոգեբուժական ծառայությունների կատարելագործում).
- անազատության մեջ պահվող անձանց զբաղվածության, ինչպես նաև նրանց վերասոցիալականացմանն ուղղված միջոցառումների իրականացում.
- որակյալ սննդի ապահովման քաղաքականության մշակում և իրականացում.
- պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման արդյունավետ չափորոշիչների և կառուցակարգերի ներդնում.
- ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձանց պատժի կրման պայմանների բարելավում.
- քրեակատարողական ծառայողների մասնագիտական գիտելիքների և աշխատանքային ունակությունների շարունակական կատարելագործում.
- քրեակատարողական ծառայողների սոցիալական պայմանների բարելավում.
- քրեակատարողական ծառայությունում էլեկտրոնային-ավտոմատացված համակարգերի մշակում և ներդնում.
- անվտանգության և պահպանության ինժեներատեխնիկական արդի համակարգերով վերազինում.
- միջազգային համագործակցության ընդլայնմանն ուղղված միջոցառումների իրականացում՝ քրեական պատիժների կատարման ոլորտի միջազգային առաջադեմ փորձի ներդնման նպատակով.
- խոշտանգումների և այլ դաժան, անմարդկային կամ արժանապատվությունը նվաստացնող վերաբերմունքի դրսևորումների հարցերով բողոքարկման մեխանիզմների կատարելագործում:
Գերակա ուղղություններ նախանշող սույն եռամյա ծրագրի վերջնական նպատակներն է քրեակատարողական համակարգում մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների և ազատությունների պաշտպանության գործուն երաշխիքների ապահովումը, քրեակատարողական հիմնարկներում պատժի կրման պայմանների բարելավումը, ինչն, ինքնին, կհանգեցնի քրեակատարողական համակարգի կայացմանը միջազգային չափանիշներին համապատասխան: Բարեփոխման հիշյալ ուղղությունները սպառիչ չեն և, անհրաժեշտության դեպքում, փոփոխություններ են իրականացվելու նաև համապատասխան այլ բնագավառներում:
Հավելված 2
ՀՀ արդարադատության նախարարի
201 թ. _______________ « »-ի
N _____-Ն հրամանի
ՑԱՆԿ
ՔՐԵԱԿԱՏԱՐՈՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ԲԱՐԵՓՈԽՈՒՄՆԵՐԻ 2016-2018 ԹՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԾՐԱԳՐԻՑ ԲԽՈՂ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ
|
Հ/Հ |
ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄ |
ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆ |
ԿԱՏԱՐՈՂՆԵՐ |
ԿԱՏԱՐՄԱՆ ԺԱՄԿԵՏԸ
|
ԱԿՆԿԱԼՎՈՂ ԱՐԴՅՈՒՆՔԸ |
|
1 |
Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական օրենսդրության կատարելագործում՝ միջազգային և եվրոպական չափանիշներին համապատասխան |
1.Նոր քրեակատարողական օրենսգրքի նախագծի մշակում, շահագրգիռ մարմինների և կազմակերպությունների հետ քննարկում և քննարկման արդյունքների ամփոփում |
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ,
ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն,
Գերմանական միջազգային համագործակցության ընկերություն (IRZ) (համաձայնությամբ) |
2016-2017թթ.
|
Հայաստանի Հանրապետության քրեակատարողական օրենսդրության համապատասխանեցում միջազգային և եվրոպական չափանիշներին |
|
2. Քրեական նոր օրենսգրքի հիման վրա ենթաօրենսդրական ակտերի մշակում |
2017-2018թթ. Հեռանթ. |
||||
|
2 |
Քրեակատարողական հիմնարկներում գերծանրաբեռնվածության նվազեցում, կալանավորված անձանց և դատապարտյալների բնակության և կենցաղային պայմանների բարելավում |
1. Նորակառույց «Արմավիր» քրեակատարողական հիմնարկի բնակեցում: Բնակեցման հետ զուգահեռ քրեակատարողական հիմնարկներում գերբեռնվածության վիճակի նախնական ուսումնասիրության իրականացում |
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ,
ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016թ. 1-2-րդ կիսամյակ |
Քրեակատարողական հիմնարկներում գերծանրաբեռնվածության խնդրի լուծում և միջազգային ստանդարտներին համապատասխան բնակեցման, պատշաճ ջերմային ռեժիմի և հիգիենայի պայմանների ապահովում
|
|
2.«Արմավիր» քրեակատարողական հիմնարկի ամբողջական բնակեցումից հետո գերծանրաբեռնվածության վիճակի գնահատման վերաբերյալ ուսումնասիրության իրականացում, առաջարկությունների և հետագա միջոցառումների մշակում և հաստատում
|
2017թ. 1-2-րդ կիսամյակ |
||||
|
3. Գերծանրաբեռնվածության խնդրի լուծմանն ուղղված միջոցառումների իրականացում
|
2016-2018թթ. |
||||
|
4. Տասը քրեկատարողական հիմնարկներում էներգախնայողության ծրագրի իրականացում
|
2016- 2017թթ. |
||||
|
3 |
Քրեակատարողական ծառայությունում միատեսակ վարչարարության ներդնում և քրեակատարողական ծառայություն գործունեության արդյունավետության բարձրացմանն ուղղված անհրաժեշտ միջոցառումների իրականացում |
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016-2018թթ. |
Քրեակատարողական ծառայությունում միատեսակ վարչարարության համակարգի ներդնում, գործունեության արդյունավետության բարձրացում |
|
4 |
Կոռուպցիայի դեմ պայքարի, քրեակատարողական ծառայության գործունեության թափանցիկության և հրապարակայնության մակարդակի բարձրացմանն ուղղված միջոցառումների իրականացում |
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
Ըստ առաջնայնության՝ 2016թ- 2018թթ.
|
Կոռուպցիայի թիրախային ոլորտների բացահայտում և կանխարգելիչ միջոցառումների իրականացում, ծառայողական գործունեության թափանցիկության և հրապարակայնության մակարադակի բարձրացում |
|
5 |
Անազատության մեջ գտնվող անձանց միջանձնային փոխհարաբերություններում անօրինական երևույթների դեմ պայքար, ինչպես նաև քրեակատարողական հիմնարկներում կարգապահության ամրապնդում |
1. Կալանավորված անձանց և դատապարտյալների կողմից ինքնավնասման դեպքերի կանխարգելմանն ուղղված ծրագրերի իրականացում
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016-2018թթ. |
Քրեակատարողական հիմնարկներում կալանավորված անձանց և դատապարտյալների ինքնավնասման և բռնությունների կիրառման դեպքերի նվազում, կարգապահությունն ամրապնդում |
|
2. Կալանավորված անձանց և դատապարտյալների միջև հնարավոր բռնությունների կիրառման դեպքերի կանխարգելմանն ուղղված ծրագրերի իրականացում |
|||||
|
6 |
Քրեակատարողական հիմնարկներում տեղամասային կառավարման մոդելի ներդնում |
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016թ., 2017թ-ի 1-ին եռամսյակ |
Քրեակատարողական հիմնարկների կառավարման արդյունավետ մեխանիզմների ներդնում |
|
7 |
Քրեակատարողական ծառայության էլեկտրոնային ավտոմատացված համակարգերի մշակում և ներդնում (e-penitentiary)
|
1.Ծրագրային ապահովման տեխնիկական նկարագրի մշակում և հաստատում
|
ՀՀ արդարադատության նախարարություն, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն, Եվրոպական միության ծրագրի շրջանակում ընտրված կապալառու կազմակերպություն
|
2016թ-ի 1-ին եռամսյակ
|
Քրեակատարողական ծառայության բոլոր ստորաբաժանումներում էլեկտրոնային և օպերատիվ կառավարման համակարգերի ներդնում |
|
2. Ծրագրային ապահովման մշակում
|
2016թ.
|
||||
|
3. Էլեկտրոնային ավտոմատացված համակարգերի ծրագրային ապահովման փորձարկում և ներդնում
|
2017թ.. |
||||
|
4. Քրեակատարողական ծառայության համակարգչային և տեխնիկական միջոցների արդիականացում |
2016-2018թթ |
||||
|
5. Կալանավորված անձանց և դատապարտյալների իրավունքների վերաբերյալ տեղեկատվության մատչելիության ապահովում |
|||||
|
8 |
Անվտանգության և պահպանության ապահովման ինժեներատեխնիկական արդի միջոցներով համալրում
|
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016-2018թթ. |
Քրեակատարողական հիմնարկներում անվտանգության և պահպանության բարձր արդյունավետություն ապահովում |
|
9 |
Անազատության մեջ գտնվող անձանց զբաղվածության, վերասոցիալականացմանն և արտաքին աշխարհի հետ նրանց կապի ապահովում |
1. «Զբաղվածության մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ կատարելու մասին» և «ՀՀ քրեակատարողական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագծերի մշակում և ընդունում |
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն, Հասարակական կազմակերպություններ, «Աջակցություն դատապարտյալներին» հիմնադրամ, «Իրավախախտում կատարած անձանց վերականգնողականկենտրոն» ՊՈԱԿ, զբաղվածության տարածքային մարմիններ |
2016-2017թթ.
|
Անազատության մեջ գտնվող անձանց հասարակություն վերաինտեգրվելուն և աշխատաշուկայում ներգրավելուն ուղղված միջոցառումներն իրականացում, քրեակատարողական հիմարկներում նրանց ընտանիքի և արտաքին աշխարհի հետ լիարժեք կապի ապահովում |
|
2.Դատապարտյալների ներգրավում մասնագիտական ուսուցման ծրագրերին
|
|||||
|
3. Քրեակատարողական հիմնարկներում գտնվող՝ ազատազրկված անձանց աշխատաշուկային ինտեգրվելուն ուղղված միջոցառումների իրականացում, մասնավորապես, թույլատրելով զբաղվածության պետական ծառայության գործակալության և այդ անձանց հիմնախնդիրներով զբաղվող կազմակերպությունների ներկայացուցիչների մուտքը քրեակատարողական հիմնարկներ
|
2016թ.
|
||||
|
4. Առանձնապես ծանր հանցագործության համար որոշակի ժամկետով ազատազրկման կամ ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձանց տրամադրվող տեսակցությունների թվի ավելացմանն ուղղված իրավական ակտերի մշակում
|
|||||
|
5. Փակ, կիսափակ կամ կիսաբաց ուղղիչ հիմնարկում պատիժը կրող դատապարտյալի հետ միաժամանակ տեսակցելու իրավունք ունեցող չափահաս անձանց թվաքանակի ավելացման վերաբերյալ իրավական ակտերի մշակում
|
|||||
|
6. Զբոսանքի անհրաժեշտ պայմանների և ամենօրյա զբոսանքի ապահովմանն ուղղված միջոցառումների իրականացում
|
|||||
|
10 |
Քրեակատարողական ծառայողների մասնագիտական գիտելիքների և աշխատանքային ունակությունների կատարելագործում |
1. Քրեակատարողական ծառայողների համար մարդու իրավունքների և բժշկական էթիկայի վերաբերյալ կրթական ծրագրերի մշակում և քննարկում |
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն, Եվրոպայի Խորհուրդի Հայաստանյան գրասենյակ (համաձայնությամբ), «ՀՀ արդարադատության նախարարության իրավաբանական ինստիտուտ» ՊՈԱԿ
|
2016-2018թթ. |
Քրեակատարողական ծառայողների մասնագիտական պատրաստվածության, գիտելիքների և աշխատանքային ունակությունների բարձրացմանն ուղղված միջոցառումներն իրականացում
|
|
2.Քրեակատարողական թվով 800 ծառայողների համար մարդու իրավուքների և բժշկական էթիկայի վերաբերյալ կրթական ծրագրերի իրականացում |
|||||
|
11 |
Քրեակատարողական ծառայողների սոցիալական պայմանների բարելավում |
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016-2018թթ. |
Քրեակատարողական ծառայողների սոցիալական երաշխիքների համակարգի բարեփոխում |
|
12 |
Պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման արդիական չափորոշիչների մշակում և ներդնում |
1. Պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման ոլորտի օրենսդրության բացերի վերհանում և քննարկում
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016թ. |
Արդի պահանջներին համապատասխան պայմանական վաղաժամկետ ազատման ինստիտուտի կատարելագործում |
|
2. Պատժից պայմանական վաղաժամկետ ազատման նոր մեխանիզմների մշակում, քննարկում, իրավական ակտերի մշակում և ներդնում
|
2016-2017թթ. |
||||
|
13 |
Ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձանց նկատմամբ քրեակատարողական արդիական քաղաքականության մշակում և ներդնում |
1. Ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձանց ընտանիքի և արտաքին աշխարհի հետ կապի իրավունքի ապահովմանն վերաբերյալ միջազգային փորձի ուսումնասիրություն, անհրաժեշտության դեպքում՝ համապատասխան իրավական ակտերի մշակում
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016-2017թթ.
|
Ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձանց կարգավիճակի համապատասխանեցում միջազգային չափանիշներին |
|
2. Ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձանց մյուս դատապարտյալներից անջատ պահելու արգելքը վերացնելու վերաբերյալ օրենսդրական ակտերի մշակում (CPT)
|
|||||
|
14
|
Քրեակատարողական հիմնարկներում բժշկական ծառայության արդիականացման ծրագրի իրականացում |
1. Քրեակատարողական հիմնարկներում բժշկական ծառայությունների մատուցմանը վերաբերող իրավական ակտերի արդիականացում
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016-2017թթ. |
Քրեակատարողական հիմնարկներում միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան բուժսպասարկում և բարձր որակավորում ունեցող բուժանձնակազմի ապահովում, քրեակատարողական հիմնարկների բուժմասերի վերազինում նորագույն սարքավորումներով
|
|
2. Բժշկական հետազոտությունների և բժշկական փաստաթղթերի գաղտնիության ապահովմանն ուղղված մեխանիզմների կատարելագործում (CPT)
|
|||||
|
3. Թվով 10 քրեակատարողական հիմնարկների բուժմասերի հագեցում առողջության առաջնային պահպանման ծառայությունների մատուցման համար անհրաժեշտ սարքավորումներով և պարագաներով: |
2016-2018թթ.
|
||||
|
4. Քրեակատարողական հիմնարկներում դեղորայքային ապահովման խնդրի լուծման վերաբերյալ միջոցառումների իրականացում
|
|||||
|
15 |
Միջազգային համագործակցության ընդլայնում՝ քրեական պատիժների կատարման ոլորտում միջազգային առաջադեմ փորձի ներդրման նպատակով.
|
|
ՀՀ արդարադատության նախարարության աշխատակազմ, ՀՀ արդարադատության նախարարության քրեակատարողական ծառայություն
|
2016-2018թթ.
|
Միջազգային համագործակցության ընդլայնում և քրեական պատիժների կատարման ոլորտում միջազգային փորձի ուսումնասիրության արդյունքում նոր ինստիտուտների ներդնում |